Gorczański Park Narodowy

Utworzony w 1981 roku, chroni centralną i północno - wschodnią część Gorców. Puszcza karpacka jest największym naturalnym bogactwem tych gór. Najmniej zmienione przez człowieka są dolnoreglowe lasy mieszane, zwane buczyną karpacką. Najwyższe wzniesienia porasta bór świerkowy, zajmujący piętro regla górnego. Na rozległym obszarze drzewa dożywają sędziwego wieku i obumierają, ustępując miejsca młodemu pokoleniu. Szczególną wartość dla krajobrazu i przyrody Gorców mają polany reglowe. Powstały w wyniku tradycyjnej gospodarki pasterskiej. Pozostałością dawnej kultury są drewniane szałasy reprezentujące regionalne budownictwo zagórzańskie i podhalańskie. Rozległy kompleks leśny wraz z mozaiką polan tworzy szatę roślinną Gorców i środowisko życia dla licznych zwierząt. Z pierwotną puszczą związane są duże drapieżniki: wilk i ryś oraz ssaki kopytne. Różnorodność drzewostanów sprzyja gniazdowaniu wielu gatunków ptaków. Są wśród nich tak rzadkie jak puchacz i głuszec. Bogata roślinność lasów oraz kwiecistych łąk tworzy siedliska dla zwierząt bezkręgowych, zwłaszcza owadów. Dzięki zróżnicowanej szacie roślinnej i związanej z nią faunie, Gorce odznaczają się wielką biologiczną różnorodnością. Jej zachowanie należy do głównych zadań Gorczańskiego Parku Narodowego. Do wędrówki po gorczańskich szlakach zachęcają rozległe widoki na sąsiednie grupy górskie, zwłaszcza Tatry.

Gorce zamieszkuje kilka grup etnograficznych wyodrębniających się głównie gwarą, budownictwem, strojem i obrzędami. Gorczańskie wsie zamieszkują od strony południowej Górale Podhalańscy „Podhalanie” (od Obidowej po Dębno oraz w dolinie Ochotnicy), na południowym-wschodzie Górale Pienińscy (stoki Lubania aż po Tylmanową), w dolinie Kamienicy gorczańskiej Górale Kamieniccy (zwani też niekiedy Góralami Białymi), a na północy Gorców Zagórzanie (od Lubomierza po Olszówkę i Rabę Niżną). Mieszkańców Rabki i okolic niektórzy badacze określają jako Lud Rabczański. Obszar ten zamieszkiwany niegdyś przez Kliszczaków uległ w ostatnim wieku silnemu wpływowi Górali Podhalańskich (zwłaszcza w stroju).
Przez teren Parku przebiega granica pomiędzy grupą Podhalan i Zagórzan.